I tëstarë
(Satira volutamente distruttiva)

A Puntrémal, urmài, l'è dvëntà tradisiùn
che se t'vè al'usteria, e a n'gh'è pü d'remisiùn,
t'dév magnèrtë fra l'àutar, e a n'cunt se tü n'pë,
un gran piàtt di famùši e ušanà tëstarë.
E stë visi i è acsì fort e acsì bén radicà
che la šënta dü d'fëra la n'arturne pü a cà
s'la n'ha fat l'ëspëriënsa, buna o grama a n'vë dir,
d'mandèr šü i tëstarë anca a custë d'murìr.
Më, ch'a g'ho l'usteria e dal vot a gh'dév stèr,
a m'divèrt a guardèr chëi ch'a i ven a magnèr:
s'i én d' Puntrémal, va ben, la n'è sul tradisiùn,
al curàg i gh' derìv dala generasiùn.
Quand i s'mëtun a tavla e tü g'dmand: «Tëstarë?».
«Ma sicür, un bèl piatt!», fèr a men a n'sü pe.
E, magari, i en partì sul cun la cunvinsiùn
dü magnèrs, finalmënt, tréi piatline d'mnestrùn
ma la güsa dal sanguë la n'sü pë sufuchèr
e tra na foia e l'àutra i n'fan che šmadunèr,
parche i s 'védun davanti tüta la situasiùn:
ala mèi, mal dü stumghë, ala pèš, cungestiùn.
Ma la cosa pü bèla; l'è la šënta dü d' fera:
i spalancùn la porta cun un fèr, na manéra
che t'i guàrdë surprés, tü n'capìs cuš' a gh'è,
t'armàn mal a sëntìr: «Testaroli, ce n'è?».
T'aspetév la nutisia d'avér vint sënt miliùn
tant i er cèr cal surìš, sèrta la cunvinsiùn.
Superà cal mumënt, t' i acumpàgn al tavlìn
e par fèri calmèr tü gh' fè ber un quartìn.

Ma la šmania l' è granda, tantë granda che të:
«Stia sicuro, Signore, testaroli ce n'è!».
«Me ne porti un gran piatto, io li voglio provare,
me n'han detto faville, roba da immortalare!».
Cuš t'vë fèr. T'a l' cunvìns che l'è vera da bun
e par fèral cuntënt të t' gü spiégg la quistiùn:
cum' i èn fati, chi a i fà, cum' i èn coti e cundì;
. chël i t'guard cun dui oci che tü t'pëns ch'i armàn lì.
Quandë poi, finalmënt, dup un bun quarte d'ura,
d' an cüsìna i t' dìšun ch' i en quasi a cutüra,
të t'arcmandë d'fèr prèsti sinchinò cl'àutar là
i pë anca murìr tant che t'sè par la strà.
Pò, t' arìv e, d' un curp, i t' i stràp via d'an man,
che te t' pëns ch' i è sta a dšün cume mìnim da n'ann;
s'abüf cun na smània, cun na foga che të
tü t'aspèt ch'i s'angòš e t' armàn lì an pé
cun la bocia dal vin, tü t'aspèt propi tüt,
se t'audës ch' i n 'respìr, prunt a dèrghë n' aiüt.
Quand i ha fnì, i sü stir e i tü sdòc tüt cuntënt,
i sü sparlëcc lèrfi e denti a güstèrs al mumënt,
ì cuntinuë a magnèrs i aùtar specialità,
mëntr i diš che acsì ben lü i n'ha mai magnà.
I vë früta e furmai, ma al pensér, cus'è t'vë,
i gh' armàn sëmpar fis a chi bèi tëstarë.
Tantë fis che, ala fin, quand i stà par paghèr
i cumìnc a arvutèrs, i n'sa pü duva stèr;
i arvòt i oci, i s' arbév anca n' àutar quartìn,
i mand šü n'tochë d'pan parchë i sënt n'afarìn
šü, an t'al stumgh, che puvrìn i n'p gnanca parlèr,
a gh'armàn sul na voia: chëla d' argumitèr!.
Quand i è lì par murìr, ala fin, disperà:
«Un caffè col fernèt!». «Sì, Signore, è già qua!».
La va bén che a quarcò l' ëspëriënsa la cunt
e s'a ved dü chal facc, a stagh lì sëmpar prunt;
sul ch'a n'pos pü cavèrm dala tèsta davér
cum la fagh sèrta šënta a dvërtìrs a freghèr,
parchë, cum i s' armëtun, i van sübit a dir
cuš' i en 'sti tëstarë, cum i en bun da murir.
E la šënta la gh'cred e cun na cunvinsiùn
che urmai a m'sun adàt che sta gran tradisiùn
la n'pë propi murir o almén sin a tant
quarchidün i gh'armàn e i fnìs al Campsànt.